استاندارد تمبرهای پستی ایران

                                                          به نام خدا

                                             استاندارد تمبرهای پستی ايران 

تاریخچه : اولین استاندارد تمبرهای پستی ايران در سال 1344 زير نظر كميته ملی استاندارد و تجهيزات اداری مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران و با توجه به امکانات و تجهیزات چاپ تمبر در چاپخانه دولتی ایران تهيه گرديده و در مرداد ماه سال1399 توسط شرکت ملی پست با توجه به توانمندی های چاپخانه غدیرشرکت ملی پست به روز آوری ، اصلاح و به استناد ماده یک قانون اجازه تأسيس مؤسسه استاندارد ايران مصوب هفدهم خرداد 1339و ماده سه اساسنامه مصوب كميسيون مربوطه  جهت انتشار به موسسه استاندارد ایران  ارسال گردیده است . طبق بررسی های بعمل آمده از سابقه استاندارد تمبرهای ایران اسامی اساتید وچهره های قدیمی و نام آشنای تمبر کشورمان در صورتجلسه کمیسیون تنظیم استاندارد تمبرهای ایران مشاهده می شود :

 * رئیس کمیسیونو مدیر عامل چاپخانه دولتی ایران :  آقای عباس شعاعی 

 * اعضای کمیسیون : مدیر عامل بیمه ملی ایران : ادوارد ژوزف 

 *رئیس اداره فرهنگ و گرافیک وزارت فرهنگ و هنر : صادق بریرانی  

 *کارشناسان و فعالان تمبر: حسین  فرحبخش ،هوشنگ فرح بخش ، فریدون فرح بخش ،  هوسپیان وارطانیان  

 *نماینده پست : محمد علی منجمی   

*نماینده موسسه استاندارد و دبیر کمیسیون :  سید جلال مرعشی    

*مصحح فارسی : مصطفی هبوطی 

       در تهيه استاندارد جدید تمبرهای پستی که در مراحل طراحی و چاپ می بایستی مورد توجه دست اندرکاران  و متولیان امور چاپ و نشر تمبرقرار گیرد  سعي شده است هماهنگي و همگامي با مقررات و احکام اتحادیه جهانی پستی (upu) ، امکانات اختصاصی چاپخانه تمبر شرکت ملی پست ايران  و نیاز های جامعه مجموعه داری و کلکسیونری کشور همچنین روشهای متداول چاپ تمبر پستی در سایركشورهای صاحب سبک در صنعت فیلاتلی  ايجاد شود . مطالعه و کسب آگاهی از استاندارهای تمبر کشورمان را برای اعضای محترم شورای تمبر که مطابق آیین نامه شورای تمبر مسئولیت خطیر برنامه ریزی و سیاستگذاری تمبرهای پستی را عهده دار می باشند توصیه می نماید. 

1- تعریف تمبر پستی: تمبرهایی که توسط شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران در راستای ترویج آرمان های متعالی انقلاب اسلامی ایران و بمنظور پرداخت کرایه پستی و فعالیت های کلکسیونری و مجموعه داری در مناسبتهای مختلف سال در ابعاد و اندازه های مختلف برروی کاغذ پشت چسبدار وخصوص تمبر چاپ و منتشر می شوند.

2- هدف: تعيين ويژگيهای تمبرهای پستی جمهوری اسلامی ايران از نظر اندازه، دندانه، فيليگران، مشخصات فنی کاغذ های تمبر، طراحی، ثبات رنگ و مطالب نوشته ها و مشخصات روی تمبرهای پستی می باشد.

3- دامنه كاربرد : دامنه کاربرد اين استاندارد شامل تمامی تمبرهای پستی می باشد كه توسط شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ايران چاپ و منتشر می گردد.

4- انواع تمبر پستی :  تمبرهای پستی برای پرداخت كرايه پستی و اهداف مجموعه داری توسط شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران چاپ و منتشر می شود و با توجه به نوع مصرف و کاربرد آنها به تمبرهای یادگاری، جاری، تمبرهای اختصاصی (شخصی و تبلیغاتی) تقسیم می شوند.

*تمبرهای يادگاری : تمبرهایی که در مناسبت های مختلف سال پس از تصویب طرح و موضوع آنها در شورای تمبر توسط شرکت ملی پست چاپ و منتشر می شوند و دارای کاربرد مجموعه داری می باشند.

 *تمبرهای جاری : تمبرهایی که باتوجه به تعرفه های رسمی شرکت ملی پست و پس ازتصویب طرح آنها در شورای تمبر و به منظور پرداخت کرایه پستی چاپ و منتشر می شوند، تمبرهای جاری مصارف پستی دارند.

* تمبرهای اختصاصی (شخصی) : تمبرهایی که به منظور ثبت وقایع زندگی و خاطرات شخصی افراد و یا تکریم آنها به سفارش اشخاص حقیقی و حقوقی در ورق های A4 و A5 در کنار آرم شرکت پست و مطابق دستورالعمل های مربوطه توسط واحدهای چاپ استانها / مناطق پستیتهران چاپ و تحویل مشتریان می گردد این نوع تمبرها جنبه شخصی داشته و در آلبومهای خانوادگی نگهداری می شوند.

*تمبرهای اختصاصی (تبلیغاتی): تمبرهایی که بنا به درخواست سازمان ها، مؤسسات، شرکت و بنگاه های تولیدی در راستای انجام تبلیغات موثر و معرفی کالا و خدمات آنها با حداقل تیراژ 100.000سری درکنار لوگوی شرکت ملی پست و مطابق دستورالعمل های مربوطه درچاپخانه تمبر ، چاپ و عرضه می گردد این تمبرها دارای مصارف دوگانه پستی و کلکسیونری دارند.

"مطابق ماده اول آیین نامه شورای تمبر فقط  برنامه ریزی و سیاستگذاری تمبر های یادبود و جاری در حیطه اختیارات شورای تمبر می باشد و تمبرهای اختصاصی و تبلیغاتی که بعنوان خدمات جدید تمبر و با مصوبات داخلی شرکت پست و تصویب شورای تمبر وقت در سال 1383 ایجاد شده است با شرکت ملی پست می باشد."

5- مشخصات تمبرهای پستی : 

*ابعاد ، اندازه  و اشکال تمبرها :مطابق احکام اتحادیه جهانی پست (UPU) و آئین نامه اجرایی کنوانسیون ماده 003-06 توصیه  شده است که ابعاد طول و عرض تمبرهای پستی کمتر از 15 و بیشتر از 50 میلی متر نباشد و ادارات پست کشورها به تناسب امکانات چاپخانه تمبر خود نسبت به تعیینابعاد و اندازه دقیق آنها اقدام می نمایند در حال حاضر ابعاد و اندازه تمبرهای پستی ایران با توجه به امکانات چاپخانه غدیر شرکت ملی پست بشرح زیر می باشد:

1. طرح مستطیل در ابعاد 32*44 میلی متر مخصوص تمبرهای یادبود
2. طرح مستطیل در ابعاد 45*65 میلی متر مخصوص تمبرهای اختصاصی(شخصی، تبلیغاتی)
3. طرح مربع در ابعاد 33*33 میلی متر مخصوص تمبرهای جاری
4. طرح شش ضلعی طول اضلاع 25 میلی متر مخصوص تمبرهای یادبود
5. طرح ورق تمبر A5 و A4  مخصوص تمبرهای اختصاصی (شخصی)

اضافه می نماید که تمبرهای پستی با توجه به ابعاد، اندازه ها ، طرح و اشکال آنها بصورت قطعه، سری، بلوک، برگه یادگاری (مینی شیت)  چاپ و منتشر می شود.

* دندانه تمبر: دندانه تمبرهای پستی بوسیله خط کش دندانه سنج مخصوص تمبر تعیین می شود که می بایستی تعداد دندانه های یک تمبر در هر فاصله دو سانتيمتري طول يا عرض آن بايد 12 تا  13 باشد.

* فيليگران 1 تمبر : فیلیگران یا تصویر نامرئی در خمیره کاغذ تمبر یکی از آیتم های امنیتی در چاپ تمبرهای پستی می باشد که هنگام خرید کاغذ و یا سفارش تولید کاغذ های تمبر می بایستی مورد توجه قرار گیرد حسب مقررات مربوطه فيليگران بايد به اندازه ای باشد كه در كوچكترين اندازه تمبر حداقل يك نمونه كامل آن وجود داشته باشد در حال حاضر فیلیگران کاغذهای تمبر ایران نماد کبوترشرکت ملی پست  به ابعاد 15*15 میلی متر می باشد که در بطن کاغذهای تمبر مشاهده می گردد . فيليگران (Filigrane) : عبارت و نقشی است كه در بطن خمیره كاغذ تمبر ديده می شود.

 * سوزن پانچ تمبر :قطر هر یک از سوزن های پرفراژ تمبر ایران 9/0 میلی متر و طول آن 28 میلی متر می باشد.

6-كاغذ تمبر :کاغذهای تمبر بواسطه چسبدار و خاص بودن با سایر کاغذهای گلاسه، لیبلی و تحریری متفاوت بوده و می بایستی برای چاپ تمبر از نوع مرغوب استفاده گردد کاغذهای تمبر دارای مشخصات  فنی به شرح زیر است اخذتائید و آنالیز موسسه استاندارد ایران برای کاغذهای تمبر خریداری شده الزامی می باشد.

7 - طرح تمبر : طرح تمبر که توسط طراحان تمبرهای پستی و با توجه به موضوع و مناسبت انتشار آنها تهیه میشود می بایستی خود بیانگر مناسبت انتشارش باشد بهترین حالت طراحی تمبر استفاده از تکنیک های نقاشی و کاردست و استفاده از رنگ های اصلی بجای رنگ های کامپیوتری می باشد.

8-ثبات رنگ : جوهرهايی كه در چاپخانه تمبر جهت چاپ تمبرهای پستی مورد استفاده قرار می گیرد باید از جوهرهای مرغوب كه داراي ثبات رنگ و ماندگار باشد انتخاب گردد تا تمبرهای چاپ شده پس از مدتی تغيير رنگ ندهد و چنانچه در شرایط محیطی مرطوب یا نور آفتاب قرار گيرد تغيير رنگی حاصل نشود.

 9-مشخصات هرقطعه تمبر :تمبرهای پستی دارای مشخصاتی می باشند که در حواشی طرح اصلی تمبر (لی آت تمبرو داخل کادر پرفراژ) به شرح زیر درج می گردد.

1. عبارت جمهوری اسلامی ایران یا اختصار آن به زبان فارسی و انگلیسی.
2. ارزش تمبر به ريال  یا اختصار آن به زبان فارسی و انگلیسی.
3. سال انتشار تمبر به تاریخ شمسی و میلادی به زبان فارسی و انگلیسی.
4. متن فارسی روی تمبر می بايستی حتی المقدور در قالب فونت نستعليق، نسخ ، شكسته

* درج مشخصه های اصلی تمبر بشرح فوق بر روی هر قطعه تمبر های یادبود و جاری الزامی بوده و درج اسامی یا عکس طراحان ، خطاطانو ایجادکنندگان تمبر و سایر اطلاعات غیر ضرور در داخل یا خارج از کادر پرفراژ تمبرهای پستی ممنوع می باشد.

           شایان ذکر است که بمنظور حفظ همگامی با پيشرفتهای ملی و جهانی صنايع و علوم، استانداردهای ملی کشور توسط موسسه ملی استاندارد ایران هر 5 سال یکبار مورد تجديد نظر قرار گرفته و اصلاحات پيشنهادی برای اصلاح يا تكميل اين استانداردها در هنگام تجديد نظر در اختيار كميسيونهای مربوطه گذاشته می شود تا استفاده كنندگان نيز ، آخرين نسخه اصلاح شده  اين استانداردها را مبنا و ملاک عمل قرار دهند.در تهيه اين استاندارد سعی بر آن بوده است كه با توجه به نيازمنديهای خاص  و امکانات چاپخانه تمبر حتی المقدور ميان روشهای معمول دراين كشور واستاندارد و روشهای متداول در كشورهای ديگر  و مقررات بین المللی چاپ تمبرهای پستی مطابق احکام اتحادیه جهانی پست ، هماهنگي و همگامی ايجاد شود.

                                                                    نویسنده :  فریدون مزدکی